สอนให้เด็กรู้จักอายอย่างมีเหตุผล
ใครเคยมีประสบการณ์แบบที่หมอกำลังจะเล่าให้ฟังตอนเด็กๆ หรือว่าลูกๆ เป็นแบบนี้บ้างมั้ยคะ
มีเด็กหญิงคนหนึ่งที่หมอเคยคุยด้วยคนหนึ่ง เล่าให้ฟังถึงประสบการณ์วัยเด็กที่จำได้ เด็กหญิงกำลังเรียนชั้นอนุบาลสอง วันนั้นเป็นคาบวิชาศิลปะ เธอปวดท้องหนักขึ้นมา และด้วยความอายกลัวคนอื่นจะรู้ว่าเธอไปถ่ายหนัก เธอเลยไม่กล้าบอกครู รู้สึกอายที่จะขอครูไปห้องน้ำ รู้แต่ว่าปวดท้องมาก นั่งอยู่นานจนถึงจุดที่ทนไม่ไหว เลยเดินไปขอครูไปเข้าห้องน้ำ ครูก็อนุญาตอย่างไม่ยากเย็นอะไร แต่ก็ไม่ทันแล้ว เพราะเธอถ่ายราด เธอรู้สึกอายยิ่งกว่าเดิม
แม้ว่าเรื่องขับถ่ายเป็นเรื่องธรรมชาติ ไม่ใช่เรื่องผิด แต่เด็กก็มีเด็กหลายๆ คนอายที่จะบอกครู
เมื่อมาทำงานจิตแพทย์เด็ก หมอพบว่ามีเด็กหลายคนที่รู้สึกอายกับเรื่องหลายๆ เรื่องง่ายเกินไป คืออายไปหมด อายในเรื่องที่จริงๆ ไม่ควรอาย เช่น อายที่เพื่อนๆ จะรู้ว่าตัวเองไปถ่ายหนัก อายถ้าไม่มีของเล่นแพงๆ เหมือนเพื่อน อายที่เสื้อผ้าไม่สวย อายที่ไม่มีไอโฟนรุ่นใหม่ใช้ อายที่พ่อขับรถไม่สวย เป็นต้น
เด็กสมัยนี้อายในเรื่องต่างๆ ที่ไม่จำเป็นเท่าไหร่ แต่บางทีก็ไม่มีความละอายในเรื่องที่สำคัญและควรละอาย หมอคิดว่าเรื่องที่คนเราสมควรจะละอาย คือ ความละอายต่อบาป การกระทำผิดต่างๆ ที่ทำให้คนรอบข้างเดือดร้อน
เด็กวัยรุ่นคนหนึ่ง พ่อพามาปรึกษาด้วยพฤติกรรมเกเร หนีเรียนบ่อยๆ ใช้ยาเสพติด จนถูกตำรวจจับ พ่อถามเด็กว่า อายมั้ยที่ถูกจับ เด็กตอบพ่อไปว่า ไม่อายเลย รู้สึกว่ามันเจ๋งดีด้วยซ้ำ เพื่อนๆ ก็ทำเหมือนกัน พ่อก็สงสัยว่า เพราะอะไรเด็กจึงไม่รู้สึกละอายใจกับการกระทำของตัวเอง
ความรู้สึกละอายต่อบาปและการกระทำผิดนั้น ต้องปลูกฝังตั้งแต่ยังเป็นเด็กเล็กๆ พ่อแม่ควรจะสอนให้เด็กรู้จักที่จะละอายเมื่อทำในเรื่องที่ผิด ละอายต่อบาป เมื่อเด็กมีความละอายต่อบาปและการกระทำผิด เด็กก็จะพยายามป้องกันไม่ให้ตัวเองทำในเรื่องที่ผิด และมีความกล้าหาญที่จะทำในสิ่งที่ถูก แม้ว่าคนอื่นจะไม่เห็นด้วยหรือบอกว่ามันน่าอาย
ตรงนี้พ่อแม่มีบทบาทสำคัญ พ่อแม่ควรสอนให้เด็กมีหลักการและเหตุผลที่ถูกต้อง ว่าอะไรควรอาย หรือ อะไรที่ไม่ควรอาย แต่การสอนเป็นคำพูดอย่างเดียวไม่เพียงพอ พ่อแม่ต้องให้เด็กเรียนรู้จากการกระทำ พ่อแม่ต้องเป็นแบบอย่างที่ดีในเรื่องนี้
บางครั้งพ่อแม่ก็เผลอที่จะทำให้เด็กอายไม่ถูกเรื่อง ด้วยคำพูดและการกระทำของพ่อแม่เอง หมอได้ยินพ่อแม่ที่บอกลูกว่า “กินข้าวเลอะแบบนี้ อายเค้ามั้ย” หรือไม่ก็ “วันนี้แม่ใส่เสื้อไม่สวย แม่อายเค้าจัง” บางทีการที่พ่อแม่อายง่ายเกินไป หรือใช่คำว่า”อาย”กับหลายๆ สถานการณ์บ่อยเกินไปอย่างไม่เหมาะสม ก็ทำให้ลูกๆ รู้สึกอายอย่างไม่มีเหตุผลได้เหมือนกัน
จริงๆ แล้วเรื่องที่ควรอายคือเรื่องที่ทำผิด เช่น อายที่จะขโมยของเพื่อน อายถ้าจะพูดโกหก อายที่จะทุจริตในการสอบ แต่ไม่ใช่อายเพราะต้องขอครูไปเข้าห้องน้ำเพื่อจะอึ หรืออายเพราะสะดุดหกล้มท่าทางไม่น่าดู อายเพราะกินข้าวเลอะ เพราะคนเราพลาดกันได้ ตราบใดที่ไม่ได้ทำผิด ไม่ได้ทำความเดือดร้อนให้คนอื่น ไม่ต้องอายมากมาย ก็แค่แก้ไขปรับปรุงให้ดีขึ้น
พ่อแม่ก็ต้องมีความเชื่อมั่นในตัวเอง อายเฉพาะในเรื่องที่ควรอาย และกล้าแสดงออกและยอมรับความผิดพลาดบางอย่าง เป็นตัวอย่างที่ดีให้ลูกเห็น
Text : หมอมินบานเย็น
Mother & Care Free Mag VOL.12 NO.136
- S-Complex รีวิว: ครีมฟื้นฟูผิวหน้า คืออะไร ดีไหม ซื้อได้ที่ไหน ราคา - ธันวาคม 12, 2023
- Optifita รีวิว: ยาลดน้ำหนัก คืออะไร ดีไหม ซื้อได้ที่ไหน ราคา - ธันวาคม 11, 2023
- Hemora ครีมริดสีดวงทวาร - กันยายน 21, 2023